Po co konkursy fotograficzne?

Na kanwie moich marudzeń o wynikach konkursu Leica Street Photography, postanowiłem sobie przemyśleć całą sprawę i odpowiedź samemu sobie – po co ludziom konkursy fotograficzne? Nie uda mi się w jednym wpisie na to pytanie odpowiedzieć, co do tego nie mam wątpliwości. Mam natomiast masę zwątpień, czy w obecnych czasach jest sens organizowania konkursów fotograficznych!? Naturalnie, mam tutaj na myśli największy w historii cywilizacji ludzkiej, niekończący się, nieustający i nie posiadający ograniczeń konkurs o nazwie Internet. A w nim niezliczone ilości pokoi, obszarów gdzie możecie wywalać, wyrzygiwać i umieszczać swoje zdjęcia. Począwszy od fejsbuka, po instagram i zwykle, klasyczne strony www. W dodatku możecie zawsze liczyć na ich ocenę poprzez banalny like lub, bardziej wymagający atencji odbiorcy, komentarz.

Wszystko to sprawia, że istnienie dedykowanych konkursów poddaję pod wątpliwość. Czym bowiem różni się to od umieszczenie zdjęcia w Internecie? Powiecie – przede wszystkim regulaminem. Każdy “szanujący się” konkurs ma regulamin. Pewne ramy, w obrębie których decydujecie się wziąć udział w tymże konkursie. Po drugie – jury. Każdy “szanujący się” konkurs posiada jury. Czyli wyznaczonych przez organizatora osoby, które w opinii twórcy konkursu mają stanowić wyrocznie względem tego, co wygra lub kto wygra. Na końcu jest jeszcze aspekt merkantylny – nagroda. Jest bowiem grupa twórców, dla których jest to najważniejsze na etapie przystąpienia do konkursu.

Tutaj na moment się zatrzymam i wrzucę drobną dygresję. W kwestii tego drugiego aspektu. Urodziłem się i wychowałem w czasach i w środowisku, dla którego wychowanie w duchu Mistrzów było najważniejsze. Mam na myśli Mistrzów kultury (pisarzy, muzyków, poetów), poprzez Mistrzów historii (bohaterzy, królowie, wodzowie), kończąc na Mistrzach sportu czy polityki. Nauczono mnie, że ceni się i szanuje zdanie tych bardziej mądrych doświadczonych, uznanych. Dlatego też jury samo w sobie jest też dla mnie elementem istotnym, ale o tym za moment.

Mając więc te trzy elementu konkursu (regulamin – w nim temat, jury – mistrzów oraz nagrodę – wabik) wydawać by się mogło, że nie może się nie udać. A jednak. Problem pojawia się bowiem już na etapie regulaminu.

“Regulamin wcale nie musi sztywno określać jakie zdjęcia wybieramy” – takie mnie więcej zdanie usłyszałem od organizatora jednego z konkursów. W jego opinii bowiem, sztywne szufladkowanie fotografii tylko przeszkadza, a tak jury wybiera po prostu najlepsze zdjęcia. Całkowicie się z tym nie zgadzam. Skoro robimy konkurs portretu, to warto poinformować uczestników co mogą, co maja, a czego nie powinni wysyłać na taki konkurs. Nie mam na myśli tutaj wskazywania palcem, że portretem jest ujęcie pojedynczej osoby w perspektywie A, B czy C. Niemniej, doprecyzowanie co nie jest portretem lub co warto uwzględnić wysyłając zdjęcia na konkurs byłyby pomocne. Szczególnie pomocne dla jury. Nie ma bowiem nic gorszego, jak w łowienie ryb przez jury w wielkim jeziorze bez wskazania członkom tegoż gremium, na jakie ryby i za pomocą jakiej przynęty polujemy. Tymczasem, zdecydowana większość konkursów bazuje wyłączenie na jury. Nie daje im żadnej wskazówki organizator czego od nich chce. Jakimi regułami mają poruszać się między setkami zgłoszeń. Tak jakby same nazwiska jurorów miały załatwić dobry wybór. Niestety.

Tutaj dochodzimy do przykrego momentu. Nie lubię bowiem wycieczek personalnych, ale mam wrażenie, że w Polsce jest ściśle skończona ilość członków jury. Mając na tapecie ilość organizowanych konkursów, tych dużych i tych mniejszych, po prostu nie starcza nazwisk do obsadzenia. Klan jury jest więc dość wąski w Polsce. Nazwiska się przewijają te same od lat. Są one często ściśle związane z uczestnikami poprzez redakcje, wspólne wykładanie w tych samych szkołach, czy po prostu, po ludzku, osobistą znajomość z uczestnikami. Ta zaś, często wywodzi się z minionych konkursów. Nagminne jest bowiem u nas zapraszanie do jury laureatów poprzednich edycji konkursów. Ja się nigdy nie mogłem temu nadziwić! Nieznany mi fotograf wygrywa konkurs. Jego nazwisko pojawia się w przestrzeni publicznej po raz pierwszy w kontekście fotografii, a rok później staje się członkiem jury oceniających tysiąc zdjęć! Skąd bierze się ta zasada i to przekonanie, że fotograf potrafi oceniać zdjęcia innych? Bo sam je robi? Wątpliwa zaleta. Nie dość tego wszystkiego, z racji szczupłości osobowej, członkowie jury często znają autorów zdjęć ocenianych, bo fotografie są wcześniej publikowane online. Wymóg “nie publikacji zdjęć przed przystąpieniem do konkursu” jest obecnie rzadkością. A jeśli nawet jest, to dotyczy “nie publikacji w prasie, mediach lub innym konkursie”, a nie na wallu autora fb czy instagram. I mamy sytuacje, gdy boję się otworzyć lodówkę, bo zobaczę zdjęcie, które już zostało nagrodzone na innych trzech konkursach w całkowicie innych kategoriach zazwyczaj :), a na dodatek znam je z profilu fotografa, który nie omieszkał wykorzystać funkcji wi-fi w swoim aparacie i wysłał je w online 4 minuty po zrobieniu, na pół roku przed potencjalnym konkursem. Mamy więc jury, które nie wie jak ma wybrać; uczestnika, który ma określony temat zdjęć ograniczony zazwyczaj do nazwy konkursu i… mamy klops. Jury wybiera “po uważaniu”, uczestnicy wysyłają też “po uważaniu” i efekty takich konkursów kończą na profilach organizatora i wszystkich znajomych jury i laureatów. Co ma z tego fotograf-widz?

W sumie nic by mnie to nie obchodziło, gdyby nie kwestia zapomniana chyba przez organizatorów tych wydarzeń. Czyli spojrzenie na druga stronę konkursu. Na uczestnika.

Po jaką cholerę wysyłacie moi szanowni fotografowie zdjęcia na konkursy? Powodów może być mnóstwo, ale próba ich kategoryzowania zawsze kończy się na dwóch zasadniczych aspektach: sława i nagroda. Jakbyśmy nie zżymali się, że mamy w poważaniu opinię innych, tak podświadomie jesteśmy zbudowani z ambicji i łakniemy pochwał. A cywilizacja intranetowa daje nam ku takim działaniom cała gamę narzędzi już tutaj wspomnianych. Od lajków przez łapki, po komentarze i polecenia w formie retwłitów i followsów. Wszystko obecnie to próba dowartościowania się. Jedni nadal piszą blogi, inni swoimi myślami co godzinę dzielą się z milionami użytkowników jakiejś aplikacji. A wszystko to by zyskać poklask, pokazać się, pochwalić, zarobić itd… W wypadku konkursów możemy mówić o popularności poprzez promocję w konkursie i po nim, o prestiżu przypisanym markowym konkursom branżowym oraz o nagrodach materialnych. W wypadku konkursu Leica nie ma wątpliwości, że znalezienie się na wystawie pod szyldem Leica to jest już naprawdę coś. Dla mnie osobiście ta marka to symbol. Graal. I pewnie taką pozostanie pomimo zmieniających się realiów funkcjonowania w biznesie tej firmy. Tym bardziej zależy mi, aby odbiorca fotografii otrzymywał zawsze i wyłącznie fotografie najwyższych lotów gdy podpisuje się pod nią taka marka. Fotografię dookreśloną, precyzyjna, trafiającą w punkt. Wyważoną decyzjami jury i potrafiącą poruszyć. W wypadku Leica Street Photography tak nie jest. W tym roku przekonałem się o tym boleśnie.

Wpis ten jest chaotyczny. Trochę wynika z osobistego poszukiwania odpowiedzi o sens i konieczność istnienia konkursów fotograficznych, w których nagradzane zdjęcia wydają się wyłącznie kompromisem między oczekiwaniem organizatora, poziomem pracy jury oraz jakością zgłaszanych prac przez autorów.

Czy w świecie obrazu, w którym żyjemy, w powodzi fotografii wykonywanych wszędzie i o każdej sekundzie doby – nadal ma to sens organizowanie konkursów? Czy obraz musi być jeszcze nadal estetyczny i przemyślany, czy chodzi nam już tylko o prędkość jego publikacji i zasięg jaki osiągnie w sieci?!

Mam spore wątpliwości. Dlatego nie wysyłam zdjęć na konkursy. Przestałem to robić wiele, wiele lat temu. Nie czuję tego. Może po prostu boję się stanąć w szranki z innymi? Pewnie tez coś w tym jest…“Zachód”, Fuji X-pro2, XF 10-24/4, Hitech Firecrest, Lee Big Stopper