Tracimy sens fotografii

Wielu z Was na pewno lepiej ode mnie wie, że żyjemy w szalonych czasach technologicznego ścigania się o coraz lepsze, szybsze, wydajniejsze i bardziej dostosowane do człowieka urządzenia i technologie. Zjawisko to dotyczy praktycznie każdego momentu, w którym człowiek styka się z technologią, z urządzeniami, z techniką. Ta pogoń jest nie do zatrzymania. Zresztą, kto chciałby ją zatrzymać i po co? Przecież ta ciągła walką o coś lepszego, szybszego, lepiej spełniającego nasze ludzkie zachcianki towarzyszy nam od kiedy wstaliśmy z kolan i spostrzegliśmy, że zaostrzony kij jest w większości wypadków lepszy niż tępa maczuga w spotkaniu z tygrysem. A jeszcze lepszy jest zaostrzony kij wypchnięty z innego kija wygiętego w łuk… i kawałek liany… itd, itd…

Niczym więc nie ustępujemy w roku AD 2018 naszym przodkom sprzed 200 tys. lat. Zmienia się tylko szybkość kolejnych rewolucji technologicznych. Zmienia się szybkość powstawania kolejnych wersji “strzał i łuków”. Temu wyścigowi szczególnie kłaniała się od zawsze branża fotograficzna. Ostatnio, muzeum Georga Eastmana udostępniło na YT serię filmów o przełomach technologicznych w historii fotografii. Serdecznie polecam Wam przeglądnięcie jak szybko zmieniały się fotograficzne metody, trendy i techniki. I za każdym razem poprawiały one to, co widać było na szybie, metalu czy w końcu na papierze. Jedyną różnicą jaka jest między tamtą pogonią za doskonałością fotograficznego obrazu a dniem dzisiejszym jest tempo tych zmian. To jedyna różnica.

Kiedy w roku 1980 firma Nikon wypuścił an rynek aparat fotograficzny zaprojektowany przez Giorgietto Giugiaro i oznaczyło go numerem F3, zapewne nikt nie przewidywał, że będzie on produkowany w prawie niezmienionej formie aż do roku 2001 oraz sprzedany w ilości ponad 751.000 sztuk tylko do roku 1992. Aparat ten był najdłużej produkowanym aparatem w historii – 21 lat. Czyli tak mniej więcej jakbyście kupili sobie nowy F3, a Wasz jeszcze nie narodzony dzieciak, 20 lat później nadal mógł w sklepie kupić nowy F3. Wyobrażacie to sobie z najnowszymi cyfrówkami? Te liczby zapewne nie są żadnym argumentem w dzisiejszych czasach, gdy jakoś i trwałość urządzeń elektronicznych obliczana jest bardziej pod kątem zysków w ekstremalnie krótkim czasie od produkcji, ale na pewno dają nam pewien obraz zmian. No i mamy jeszcze aspekt samej technologii – wówczas mogły zepsuć się wyłącznie elementy mechaniczne, zazwyczaj trwalsze od elektroniki, obecnie te nasze cudeńka narażone są na wszystko: za wysoką temperaturę, za niską temperaturę, kurz, wilgotność, okruszki ciastek jedzonych podczas sesji, itp…, itd… .

Od zawsze byłem fotografem, dla którego sprzęt miał olbrzymie znaczenie. Wbrew potocznej opinii, że to nie sprzęt robi zdjęcia, jestem chodzącym przykładem, że to stwierdzenie może być fałszywe. Otóż…

moje fotograficzne samopoczucie twórcze w olbrzymiej mierze zależy do tego, jaki aparat przykładam do oka.

A owo samopoczucie wprost przekłada się na rezultaty obrazowe. Tak miałem od zawsze i pewnie dlatego w mojej torbie fotograficznej gościły setki aparatów i setki obiektywów. Zmieniałem je bardzo często i robię to dalej. Niektóre wpasowują się w moją filozofię fotografowania, inne nie. Jedne pielęgnowałem latami, inne oddawałem bez żalu po tygodniu, czasami nawet po dniach.“Kręgi”, z serii Miejsca Dobrze ZnaneOdnoszę niestety wrażenie, że ostatnie lata olbrzymiego przyspieszenia technik cyfrowych całkowicie wywróciło fotografię jako medium. Przenicowało ją na drugą stronę. I nie zamierzam tutaj poruszać słynnego tematu “fotografem jest każdy, kto ma smartfona”. Chciałbym zwrócić Wam delikatnie uwagę na aspekt tożsamości nas, jako fotografów w tym cyfrowym porządku, w którym jesteśmy tylko statystycznym rekordem w tabelach koncernów produkujących co roku nowy sprzęt i dopychających kolanem kolejne targety dzieląc rynek na segmenty, w których nas umieszczają.

Czy czujecie się nadal fotografami w oczach koncernów, które dostarczają Wam te zabawki?

Nie zamierzam udowadniać, że firma Nikon czy inna miała w latach ’80 inne założenia jako koncern niż zarabianie na produkowanym sprzęcie. Nie chcę na siłę wmawiać sobie i Wam, że zależało im wówczas bardziej na fotografiach i na fotografii. Zakładam, może niesłusznie (!?), że jednak biznes jest biznes i tak wówczas, jak i teraz chodzi wyłącznie o kasę. Kasę, którą fotograf zapłaci zawsze za aparat, który w teorii pozwoli mu zrobić lepsze zdjęcie. I właśnie tutaj zaczyna się ta nieopisana część naszej fotograficznej zabawy – tożsamość fotografa.

Czy nadal ją mamy, czy większość z nas całkowicie popadał w pułapkę zastępowania pracy fotografa (nad światłem, kadrem, kompozycją, estetyką obrazu) urządzeniem, które przyspiesza, ułatwia i często już na etapie kompozycji zastępuje naszą wyobraźnie, wyobraźnią producenta. Ten producent zaś, kieruje się panującą modą, trendami. Aparat nie jest już jedynie puszką do łapania światła, jest komputerem majstrującym w naszej wyobraźni. Presety, focusy, nieograniczona pojemność pamięci, wprost nieograniczone możliwości rozbudowy o dodatkowe funkcje ładowane poprzez USB – to wszystko straszliwie spłaszcza nasze własne postrzeganie fotografowanie. Nic więc dziwnego, że w testach i opiniach o sprzęcie zamieszczanych na sieci, większość testerów rzadko wspomina o tym, czy nowy, kolejny aparat jest narzędziem pomagającym mu zrealizować własne fotograficzne wyobrażenia. Czy pomaga mu przełożyć tożsamość fotografa na zdjęcie. Nikt o tym nie mówi. Technikalia pochłaniają absolutnie wszystkie testy sprzętu. No tak… w końcu sama nazwa “test sprzętu” jest jednoznaczna i trudno się czepiać recenzentów. A gdy już się zdarzy jakiś renomowany fotograf zachwalający nowy wynalazek jakiejś kolejnej firmy i staje się o razu ich “ambasadorem”, to wypowiadane opinie są tak sztuczne, że zęby bolą.

Tożsamość fotografa zostaje sprowadzona do tożsamości z marką, która zapłaciła lub dała za friko aparat na wieczne testowanie.

Mam olbrzymie szczęście, że lata mojego wzrastania w fotografię przypadły na czas, gdy w roku moich urodzin koncern Nikon rozpoczął pracę nad modelem F3 i po 7 latach dopracowywania go, w kilka miesięcy po moich czwartych urodzinach zaprezentowana go na pokazie prasowym w Japonii. Ponoć serwis Nikona jeszcze kilka lat temu oficjalnie wspierał serwis Nikona F3… ciekawe czy tak jest nadal?

Fotografia, jako środek artystyczny, zawsze będzie korzystała ze sprzętu, bo bez “narzędzia do łapania światła”  – fotografia nie jest możliwa. Tylko od nas zależy, czy samo posiadanie aparatu i oddanie się w łapy technologicznych zabawek pozbawi nas tożsamości fotograficznej, czy też będzie jedynie wspierać naszą fotografię. Ja odnoszę wrażenie, że galopująca technika, a wraz z nią kolejne premiery kolejnych aparatów, bez których przecież nie zrobicie dobrego zdjęcia – zabijają fotografię. Tylko w 2017 roku odbyły się 34 premiery nowych aparatów fotograficznych. Czyli każdego miesiąca rynek proponował 3 nowe aparaty w różnych segmentach. Do sierpnia 2018 roku, mamy już 26 premier.

Czy w tym technicznym świecie fotograficznym jest chociaż trochę miejsca na pozostanie fotografem? Czy jesteśmy już tylko dołączonym do aparatu operatorem?