Nie umiem bez ramki

“Fajnie, ale te ramki to są pretensjonalne” – powiedziała mi kiedyś gdańska kuratorka wystaw fotograficznych, kiedy prezentowałem jej to, co robię. A poza tym uznała iż w moich pracach nic nie ma oprócz tego, że są ładne  (to już coś!). W sumie to było naprawdę ciekawe spotkanie i pouczające, bo doświadczyłem relacji na moje zdjęcia kogoś, kto obraca się, interesuje się zupełnie inną warstwą sztuki wizualnej. Ująłem to szeroko, bo ta osoba zazwyczaj właśnie skłania się ku video, instalacjom itp…
Niemniej o tych ramkach, tak mi jakoś utkwiło w głowie podświadomie.

Wróciło to ponownie niedawno, gdy podjąwszy decyzję o starcie w kolejnym konkursie, na etapie ‘aplołdowania’ fotki ujrzałem komunikat, że nie może być w przestrzeni zdjęcia żadnych ramek. Wprawdzie nie do końca wiem, co jest przestrzenią zdjęcia, ale uznałem, że ramka w moim wypadku stanowi immanentną cześć fotografii, bo nie dodałem jej w PS czy pod powiększalnikiem, ale po prostu taki mam negatyw i zdjęcie (odwrócony obraz negatywu) zawierać powinien w sobie całą swą zawartość. Jasne, zaraz powiecie, że chodzi o treść zdjęcia, a ramka raczej treści nie zawiera, ale ja nie byłbym tego tak całkiem pewien.

Zauważyliście zapewne na drodze swojego rozwoju fotograficznego, że ramka, poza standardowym ograniczeniem kadru, pełni też wielorakie inne funkcje. Np. funkcje informacyjną. I nie mam tutaj na myśli jedynie możliwości nadruku parametrów ekspozycji między ramkami. Myślę raczej o tym, co kryję się pod określonym typem ramki. Jaką informację o autorze niesie za sobą taka ramka.

Większość z nas poza samym zainteresowaniem fotografią, jako sztuką, interesuje się wściekle sprzętem. Cóż… skoro robimy zdjęcia sprzętem, to trzeba go okiełznać i poznać. Po latach wertowania ofert i zmienianiu sprzętu znamy na pamięć większość systemów. Poznajemy też ramki. Ta chyba jest najlepiej znana na świecie:

No każdy wie, że to Hassel. I co nam mówi taka ramka, bo nie ukrywam, że ja mam pewne kalki w głowie, które od razu szeregują mi autorów fotek z tymi ramkami. Trudno to wyrazić w logicznych zdaniach, bo nasze szufladki są słabo zdefiniowane, ale przychodzą mi do głowy takie słowa: autorski, oryginał, lans, artysta, wyczucie, prestiż, jakość… i to tylko kilka na szybko. Czy te ramki są pretensjonalne? No nie wiem, ja tak tego nie odbieram, ale może wiele zależy jednak od tego, co jest między ramkami!?

Kolejne dobrze znane nam ramki to z pewnością takie:

Klasyczne średnioformatowe podkreślenie swojej odrębności w masie cyfrowego świata. Tutaj szuflady w mózgu też są prosto zdefiniowane: świadomość, kontrola, lans, czas… Bardzo podobne w odbiorze jak Hassel, ale jednak ciut inne. Nie uważacie?

Przykładem ramek, które weszły do dziedzictwa kulturowego fotografii, są z pewnością ramki polaroid. No tutaj to już można uznać, że powstała osobna sfera kultury ramkowej. Ramki z Polaroida są po prostu wartością samą w sobie, stają się wyrazem artyzmu, wolności, swobody i niosą za sobą od razy wykrzyknik: niezależność! Wokół tych ramek powstają społeczności, o te ramki walczą maniacy, a niektórzy zarobili ostatnio niezłą kasę na tych ramkach. Jest to przykład tego, że coś co jest po prostu efektem zastosowanej technologii, urasta do rangi głównego elementu dzieła, zaraz obok spranego koloru przypisanego materiałom polaroid:

Idąc coraz głębiej okazuje się, że wspomniana pretensjonalność zaczyna znikać. Pojawia się warstwa treści poza zawartością zdjęcia. Ramka zaczyna odgrywać rolę równorzędną. Czy to aby nie za daleko idący wniosek? Jak to!? Ramka to część zdjęcia? Przecież dążymy do doskonałości, do czystości i wyeliminowaniu brudów. Cóż mają powiedzieć tacy ramkowicze, jak kolodioniści? Tam ramka to same clou zdjęcia:

A może jednak przesadzam. Może takie zabiegi jak poniżej to już z lekka przesada i zaczynają razić?

Ciężka sprawa. Mają rację ci, którzy doszukują się tutaj zbędnej, pseudo-artystycznej ingerencji w obraz, która jedynie “zasłania” treść? A może coś jest w tych ramkach. Może one rzeczywiście mówią nam coś o autorze, o tym kto zrobił zdjęcie, a czyż nie jest to ciekawe dla widza?