Press śledzi Tomaszewskiego

Wydaje się, że Grand Press Photo i miesięcznik Press mają wybitnego pecha, albo… słabo znają się na fotografii..:)
W najnowszym lipcowym numerze Press ukazał się właśnie materiał Renaty Gluzy (wiceszefowa pisma) “Cień z drutu” dotyczący “afery” ze zdjęciem laureatem tegorocznego GPP.

Historia zamieszania ciągnie się od maja, kiedy to Guma opublikował pytania dotyczące wątków technicznych wykonania zdjęcia, sugerując, że mogło dojść do manipulacji w PS. Z artykułu w Press dowiadujemy się jednak, że początkiem były wątpliwości fotoreporterów “Przekroju” i już wówczas próbowano z jury i organizatorem wyjaśnić wątpliwości. To nic nie dało. Dało za to działanie blogerów i użytkowników forów, gdzie dyskusja potoczyła się sama.

Całą “aferę” można podzielić na dwie cześć.
Pierwsza dotyczyła spraw technicznych i manipulacji – co zostało szybko wyjaśnione przez jury, które otrzymało od Tomaszewskiego plik RAW i nie stwierdziło manipulacji. Tomaszewski odtrąbił sukces prawdy w oświadczeniu na swojej stronie i uznał temat za zamknięty (nie wiem czemu, ale oświadczenie zniknęło ze strony Tomaszewskiego?!).

Tutaj jednak powiły się wątpliwości natury etycznej. I to druga część. Oto, w wątkach dyskutowanych w sieci pojawili się (anonimowi na razie) świadkowie wykonywania przez T. zwycięskiego zdjęcia i pojawiły się zarzuty, że było to inscenizowane. Press chcąc ratować imię konkursu, zapytał autora i o te kwestię otrzymując lakoniczne stwierdzenie, że na inscenizację nie byłoby czasu. Magazyn poczuł się usatysfakcjonowany i dalsza dyskusję na blogach traktował jako atak zawiści na “wielkiego fotografa”. Nie dziwię się organizatorom, którzy chcą ratować i tak już nadszarpnięta reputację konkursu (casus Skórnickiego z 2007 roku i jego fotoszopowe wklejanie nóg ptaszków).
Dyskusja jednak trwała dalej. Nie dało się już tego pomijać. Odkryciem prawdy zajęła się red. Gluza, która zapewne sama nie wiedziała jaki będzie finał jej śledztwa.

I oto w lipcowym Press ukazuje się materiał na miarę słynnej konferencji prokuratorów, którzy śledzili Krauzego i Kaczmarka w Marriocie. Autorka prześledziła każdy krok Tomasza w ten nieszczęsny dzień, dotarła do dziewczynki sfotografowanej na zdjęciu, jej matki, do kilku blogerów ukrywających się pod nickami, ale przede wszystkim otrzymała materiał telewizyjny nagrany przez telewizję śląską TVS , na którym widać jak dziewczynka (Kamila) rzuca kwiaty stojąc na pustej ulicy przed Tomaszewskim. Kamila wprost przyznaje, że:

” pan fotograf prosił ją, by podrzucała w górę płatki róż, które tworzyły napis IHS “

Druga dziewczynka, Natalia potwierdza słowa koleżanki. Jej matka również pamięta jak fotograf prosił je by rzucały kwiatki. Śledztwo prowadzi do redaktora z Gazety Wyborczej (Dariusz Kortka), który towarzyszył Tomaszewskiemu w czasie jego pracy. Ten jednak stara się wszystkimi siłami wybronić fotografa, mówiąc, że z pewnością on nie prosił o rzucanie kwiatków, co najwyżej powiedział coś w stylu:

” popodrzucajcie jeszcze”.

Aby opróżnić czarę wątpliwości (tym, którzy je maja nadal), dostarczony telewizyjny materiał wzbogacony jest o relację redaktora Krzysztofa Bąka z TVS, który jasno stwierdza:

“Dziewczynki podrzucały te kwiatki wiele razy, Tomasz Tomaszewski próbował rożnych ujęć, kucając i wstając. Mówił coś do nich, prosił by rzucały tak czy inaczej ale według mnie dziewczynki nie robiły tego same z siebie, tylko zostały poproszone.”

Autorka szybko ripostuje naciskając pytaniem czy widział konkretnie, że to Tomaszewski prosił dziewczynki? W tym momencie przenosimy się na salę sądową, a autorką jest prokuratorem :) Można i tak.

W materiale wypowiada się tez kilku fotoreporterów mających swoje 5 minut sławy obecnie. Ich stanowiska są różne, od pełnego zaufania do pracy Tomasza i nienawiści ziejącej do anonimowych komentatorów na blogach, po rzetelne i uczciwe stanowiska, które owocowały oficjalnymi zapytaniami wysyłanymi do Tomaszewskiego. Zdziwiła mnie postawa przewodniczącego jury konkursu BZWBK – Wojciecha Druszcza, który pyta się retorycznie:

“Ja przecież nie oglądam zdjęć, szukając czy nie ma w nich jakiegoś haka.  I nie rozumiem, jak można z góry zakładać, że fotoreporterzy robią takie numery”

Zdumiewające wyznania zwłaszcza w kontekście ostatnich 4-5 lat, kiedy to na każdy praktycznie konkursie fotograficznym “wyskakują kwiatki” w postaci wilków tresowanych, ptaszków z dorobionymi nóżkami, kadrowanych rąk i nóg w rugby. Czy pan Wojtek nie ogląda konkurencji…? Czemu się więc dziwi, że fotografia w XXI wieku to składanka pytań: czy autor zrobił to sam czy w PS..?! Ja się temu nie dziwię… wcale.

Autorka artykuły odbyła ze mną ponad 40 minutową rozmowę telefoniczną. Okazało się, że jestem jednym z niewielu, którzy nie wstydzą się nazwiska. Zamieściła moje wypowiedzi. Szkoda, że nie te, które moim zdaniem zdecydowanie bardziej odnosiły się do meritum sprawy, ale to już jej decyzja i jej koncepcja materiału.

Jakie wnioski?

Przede wszystkim ogromnie się cieszę, że odbyła się taka publiczna akcja dotycząca ważnego etycznego aspektu pracy fotoreporterów i reportażystów. Od roku 2007 i przypadku Skórnickiego nie było żadnej dyskusji o kondycji reporterki w Polsce. Tamta sprawa rozeszła się w środowisku dość prędko, może dlatego, że kara była sroga, a autor mniejszego kalibru. Liczę, że jakieś środowiskowe stowarzyszenie pociągnie temat… może jakiś panel…? Dyskusja?

Sprawa druga to przykre przekonanie, że wątpliwości okazały się w jakiejś mierze prawdziwe. Każda ze stron zachowa swoje racje, ale dzięki wyjaśnieniu okoliczności, będzie łatwiej pozostać po swojej stronie barykady. Ja nie miałem wątpliwości natury technicznej – nie znam na tyle PS – ale etyka to coś, co mnie jakoś zajmuje. Uczciwe stawianie sprawy to podstawa. Ja nie wysłałbym zdjęcia na największy chyba konkurs fotograficzny mając choć cień wątpliwości w swoim sumieniu. Po co mi to? No chyba, że samo podejście do reportażu jest inne – wtedy trudno i trzeba zdać się na zapisy regulaminów i odczucia jury.

Pomimo moich obaw, które wyrażałem po rozmowie z redaktorką, muszę przyznać, ze materiał jest rzetelny i pomimo, że świadczy na niekorzyść Press jako organizatora konkursu – obiektywny. Próby ratowania sytuacji podkreślane w ostatnich zdaniach materiału pozostaną jedynie próbami. Fakty są nieubłagane i każdy sam osądzi jak powinna wyglądać praca fotoreportera w wykonaniu nie tylko młokosa, ale również uznanej klasy fotografa. Standardy obowiązywać powinny te same każdego.

Żal mi jednego najbardziej. I sam się sobie dziwię. Żal mi tego konkursu. To już drugi taki numer. Nawet jeśli uznać (jak pragnie tego zapewne wiceszefowa Press), że fotografia Tomaszewskiego to nie grzech reportera, to znaczenie tego konkursu podupada. Bardzo żałuje. Uważam, że profesjonalnych konkursów, dla profesjonalnych fotografów winno być coraz więcej, ale też wynika z tego, że do pracy powinni zaprząc się jurorzy. Może warto wybierać ludzi spoza środowiska? Może nie będzie wówczas nagród dla powtórek, kopii, nóżek ptaków, wilków tresowanych i ustawianych reportaży. Trzymam kciuki za reporterów…

Na koniec sprawa, która urosnąć chyba miała do rangi problemu społecznego w założeniach autorki – a mianowicie podkreślany na każdym kroku anonimowości komentatorów internetowych biorących udział w dyskusjach. Otóż w obecnych czasach ustalenia tożsamości tego niby “anonimowego” uczestnika dyskusji w sieci jest o niebo łatwiejsze od sprawdzenia, czy Renata Gluza przedstawiająca mi się w telefonie, to rzeczywiście redaktora Press’a :) A może to podstawiona osoba..? Jak mam to sprawdzić przez telefon? :) Musze wejść do internetu… a wiec źródłem info będzie internet. Co więc jest bardziej anonimowe…? Głos w słuchawce czy nr IP w sieci globalnej?
To mit ostatnich lat. W sieci nikt nie jest anonimowy, jak głosi reklama akcji przeciw pedofilii i to jest prawda. Nie czyńmy więc z tego jakiegoś głównego zarzutu co do wartości pytań i poziomu dyskusji.